Nguyên tắc 1: Tôn trọng giới hạn môi trường (Environmental Limits)

Mọi hoạt động du lịch phảiđược đặt trong ngưỡng chịu tải của hệ sinh thái. Việc khai thác quá mức tài nguyên thiên nhiên và disản văn hóa có thể dẫn đến suy thoái môi trường và mất giá trị điểm đến. Do đó, cần áp dụng các côngcụ như đánh giá tác động môi trường (EIA), quản lý sức chứa du lịch và cơ chế hạn ngạch.

Ví dụ: Vườn quốc gia Komodo (Indonesia) áp dụng hạn chế số lượng du khách hằng ngày để bảo vệ loài rồng Komodo quý hiếm.

Nguyên tắc 2: Bảo tồn tính toàn vẹn và tính xác thực (Integrity & Authenticity)

Điểm đến và di sản cần được bảo tồn đúng giá trị gốc, tránh “sân khấu hóa” hoặc thương mại hóa quá mức. UNESCO yêu cầu bảo đảm tính toàn vẹn (integrity) và tính xác thực (authenticity) khi phát triển du lịch tại di sản thế giới.

Ví dụ: Tại Cố đô Huế, việc phục dựng di tích dựa trên kỹ thuật truyền thống (vữa vôi, pháp lam) nhằmbảo tồn tính xác thực, đồng thời tạo ra trải nghiệm du lịch giàu giá trị học thuật.

Nguyên tắc 3: Bảo đảm công bằng xã hội và văn hóa (Equity & Inclusiveness)

Phát triển du lịch cần hướng đến lợi ích công bằng giữa các bên, đặc biệt là cộng đồng địa phương và nhóm yếu thế (người nghèo, phụ nữ, dân tộc thiểu số). UNWTO nhấn mạnh sự tham gia và quyền lợi của cộng đồng trong mọi quyết định liên quan đến du lịch.

Ví dụ: Mô hình du lịch cộng đồng ở Mai Châu (Hòa Bình, Việt Nam) cho phép người dân trực tiếp quản lý homestay, cung cấp dịch vụ văn hóa và giữ lại phần lớn lợi ích kinh tế.

Nguyên tắc 4: Đảm bảo lợi ích kinh tế lâu dài (Long-term Economic Viability)

Hoạt động du lịch phải tạo giá trị kinh tế bền vững, duy trì việc làm và nguồn thu ổn định, đồng thời táiđầu tư vào bảo tồn tài nguyên và nâng cao chất lượng dịch vụ.

Ví dụ: Chiến lược du lịch của Bhutan với chính sách “phí phát triển bền vững” (Sustainable Development Fee) vừa kiểm soát lượng khách, vừa tạo nguồn thu tái đầu tư cho cộng đồng và bảo tồn.

Nguyên tắc 5: Quản trị đa bên và tham gia cộng đồng (Good Governance & Participation)

Du lịch bền vững đòi hỏi sự phối hợp của nhiều bên liên quan: chính phủ, doanh nghiệp, cộng đồng, tổchức quốc tế và du khách. Nguyên tắc này được thể hiện rõ trong GSTC Criteria, nhấn mạnh cơ chế hợp tác công – tư và minh bạch quản lý.

Ví dụ: Thành phố Barcelona (Tây Ban Nha) áp dụng chiến lược “Tourism Management Plan” với sự tham vấn cộng đồng để kiểm soát overtourism.

Nguyên tắc 6: Giáo dục và nâng cao nhận thức (Education & Awareness)

Du lịch bền vững cần gắn với việc nâng cao nhận thức cho cả du khách, doanh nghiệp và cộng đồng vềtầm quan trọng của bảo vệ môi trường và văn hóa. Giáo dục là công cụ then chốt để thay đổi hành vi và lan tỏa trách nhiệm xã hội.

Ví dụ: New Zealand triển khai chiến dịch “Tiaki Promise”, kêu gọi du khách trở thành “người bảo vệ” thiên nhiên và văn hóa bản địa.

Nguyên tắc 7: Trách nhiệm khí hậu và khả năng phục hồi (Climate Responsibility & Resilience)

Du lịch vừa là nạn nhân vừa là tác nhân của biến đổi khí hậu. Glasgow Declaration (2021) khẳng địnhtrách nhiệm giảm phát thải, thúc đẩy chuyển đổi sang năng lượng sạch, và xây dựng khả năng chống chịu rủi ro khí hậu cho điểm đến.

Ví dụ: Maldives phát triển chiến lược “carbon neutral tourism” nhằm bảo vệ hệ sinh thái biển trước nguy cơ nước biển dâng.

Tài liệu tham khảo: Tài liệu tập huấn phát triển du lịch bền vững – TS Nguyễn Quang Vinh

BBT