Toàn bộ khu đền An Xá có tổng diện tích là 20.085m2. Đền có bố cục mặt bằng tổng thể hình chữ Công gồm: 05 gian Tiền tế, 03 gian Ống muống và 03 gian Hậu cung. Các cấu kiện và thành phần kiến trúc tòa Tiền tế đều được làm bằng gỗ tứ thiết, riêng hai tòa Ống muống và Hậu cung được làm bằng đá xanh.Đây được xem là một trong những điểm đặc biệt, độc đáo và khác lạ tại di tích đền An Xá.Toàn bộ hệ thống cột, các bộ vì, xà đều làm từ chất liệu đá xanh được chạm khắc công phu có giá trị nghệ thuật cao.Công trình hiện nay còn đồng bộ, vững chắc mang dấu ấn nghệ thuật thời Lê - Nguyễn đan xen. Hai tòa Ống muống và Hậu cung được làm bằng đá có quy mô lớn nhất, hiếm có còn tồn tại ở Hưng Yên nói riêng và cả nước nói chung. Hiện nay, ở đất Bắc số lượng các ngôi đình, đền, chùa được làm bằng đá có giá trị còn lại tương đối ít. Ngoài đền An Xá (Hưng Yên) chỉ còn lại một số di tích: Đền Đá (Nam Định cũ); đình Xuân Vũ (Nam Định cũ), đình đá Tiên Phong (Hà Nam cũ) - nay thuộc tỉnh Ninh Bình; đình Nguyên Xá (Thái Bình cũ) - nay thuộc tỉnh Hưng Yên.

Ảnh minh hoạ: Đền An Xá

Ngoài ra, đền An Xá còn lưu giữ được một số hiện vật như: Tòa tháp đất nung; Nhang án đất nung (mang phong cách thế kỷ XVI - XVII); Khánh đá (thời Hậu Lê, niên hiệu năm Vĩnh Trị (1676); Chuông đồng (thời Hậu lê, niên hiệu Cảnh Hưng thứ 34 (1773), tượng thờ mang phong cách nghệ thuật thế kỷ XVIII,... Đây là những di sản văn hoá vô cùng quý giá, là nguồn sử liệu quý cho các nhà nghiên cứu khi tìm hiểu về địa danh, tục thờ các vị thần tiên và đánh giá về lịch sử hình thành và phát triển của ngôi đền.

Tại sân đền du khách sẽ được chiêm ngưỡng tòa tháp cổ bằng đất nung.Người dân trong vùng vẫn quen gọi tên tháp là tháp Cửu Trùng.Đây là một trong hai ngôi tháp cổ bằng đất nung hiếm hoi hiện còn lại đến nay trên cả nước cùng với ngôi tháp Bình Sơn (dựng tại chùa Vĩnh Khánh, tỉnh Vĩnh Phúc). Tuy nhiên, tháp Bình Sơn là ngôi tháp đất nung của Phật giáo còn tháp tại đền An Xá là ngôi tháp đất nung duy nhất của Đạo giáo còn tồn tại đến ngày nay. Theo lời kể của các cụ cao niên trong làng, ngôi tháp đất nung tại đền An Xá được khởi dựng vào thời Trần, sau khi vua Trần Anh Tông gả con gái là Huyền Trân công chúa cho vua Chămpa, vua Chămpa đã cho thợ chuyên chở vật liệu ra đền dựng tháp. Đến năm Đinh Mùi niên hiệu Cảnh Trị thứ 5 (1667), ngôi tháp đã được trùng tu (dấu vết còn được ghi lại trên thân tháp). Tháp cao 13 tầng có màu nâu đỏ, chia làm 03 phần: Đế tháp, thân tháp và ngọn tháp. Mỗi phần đều trang trí các họa tiết hoa văn phong phú và đa dạng với nhiều đề tài khác nhau. Tháp được bảo tồn khá nguyên vẹn, có hình thức thể hiện độc đáo, mang giá trị vô cùng to lớn về lịch sử, mỹ thuật, kiến trúc nghệ thuật, kỹ thuật xây dựng, minh chứng cho sự tồn tại lâu đời của Thụy Ứng Quán.

Nhang án đất nung được đặt tại Hậu cung đền An Xá, phía trên nhang án đặt khám và tượng thờ Tam Thanh Lục Ngự. Trong các di tích của người Việt, nhang án thờ chủ yếu và phổ biến được làm bằng chất liệu gỗ hoặc đá song nhang án bằng chất liệu đất nung khá hiếm gặp. Đây là một nhang án thờ bằng đất nung cực kỳ quý hiếm, duy nhất còn bảo lưu được trong các di tích lịch sử, văn hóa trên địa bàn tỉnh Hưng Yên

Với những giá trị văn hóa vật thể đó, di tích đền An Xá (Đậu An) đã được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng di tích Quốc gia đặc biệt, theo Quyết định số 2280/QĐ-TTg ngày 31/12/2020. Đồng thời, Tòa tháp đất nung cũng được Thủ tướng chính phủ công nhận là Bảo vật quốc gia, theo Quyết định số 2198/QĐ-TTg ngày 25/12/2021. Ngày 30/01/2023, Bệ thờ đất nung được Thủ tướng chính phủ công nhận là bảo vật quốc gia.Điều này khẳng định giá trị văn hóa to lớn, đặc sắc của di tích đền An Xá cũng là tiền đề phát triển du lịch cho di tích Quốc gia đặc biệt này.

Hằng năm, lễ hội đền An Xá được diễn ra từ ngày mồng 1 đến 12 tháng 4 (âm lịch).Chính hội là từ ngày mồng 6 đến ngày mồng 8 tháng 4. Lễ hội đền An Xá nổi tiếng trong vùng về quy mô đặc sắc, thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân trong và ngoài tỉnh cùng tham dự. Lễ hội mang đậm nét đặc sắc của văn hóa dân gian nói chung và nét đẹp của nền văn hóa lúa nước vùng Bắc Bộ nói riêng. Đồng thời, gắn liền với sự hình thành và phát triển của văn hóa Đạo giáo ở nước ta. Lễ hội là sự thể hiện khát vọng cháy bỏng của con người về một cuộc sống yên vui, ấm no và hạnh phúc.Đặc biệt, trong lễ hội có tổ chức rước kiệu Ngọc Hoàng Thượng Đế cùng các vị Thiên Tiên, Địa Tiên, Ngũ Lão Tiên Ông mà chỉ ở Hưng Yên mới có. Phần hội diễn ra sôi nổi với việc biểu diễn lại tích trò “Mẹ con nhà khó đánh hổ”, thu hút được đảo đảo du khách tham gia dự hội. Sự tích này, ngoài lớp vỏ ý nghĩa thể hiện tinh thần thượng võ, sức mạnh cộng đồng,… còn ẩn sâu bên trong là tín ngưỡng thờ Mẫu/Mẹ.

Bùi Thành - Phòng Quản lý Du lịch